Như thực hiện một lời cam kết trong đợt ứng cử, tổng thống Donald Trump đã ký một loạt văn kiện quan trọng làm thiên hạ bất ngờ nhưng không mấy ngạc nhiên. Trump thắng cử, lưỡng viện quốc hội cũng thuộc về đảng Cộng hoà của ông, nên Trump hoàn toàn cầm các con bài trên tay. Các văn kiện từ bỏ hiệp định tự do thương mại xuyên Thái Bình dương TPP, hiệp định Bắc Mỹ NAFTA, chỉ thị cắt bỏ nhiều biên chế nhà nước, chương trình Obamacare…Đúng Trump và Mỹ của Trump đang có những con bài riêng trong tay, thể hiện rất rõ chính sách bảo hộ…nhưng chắc sẽ không dễ thực hiện vì ván bài chung không phải chỉ do Trump và Mỹ điều khiến, con tẩy của ván bài chính là cục nợ nước ngoài của Mỹ quá lớn.
Phải thấy rằng bản thân TPP và NAFTA…nếu có hình thành thì không phải chỉ cho các nước tham gia hưởng lợi (nếu có) mà còn vì Mỹ nữa chứ! Riêng về NAFTA, những hợp đồng xuất khẩu nông sản từ Mỹ qua Mexico sẽ khó khăn, và chính nông dân Mỹ phải gánh chịu.
Phải công nhận Mỹ thoát ra khỏi khủng hoảng trong khi các khối nước khác chưa hoàn hồn hay còn lúng túng trong khó khăn, phải công nhận tỷ lệ thất nghiệp của Mỹ giảm, nhưng nợ nần của Mỹ, cán cân thương mại thâm hụt của Mỹ trước tiên phải do chính nước Mỹ tạo nên chứ ai khác? Như năm 2016, thâm hụt ngân sách vẫn tăng 34% so với năm trước đó. Năm 2016 Mỹ thâm hụt 587 tỷ USD. Các lời hứa giảm thuế và tăng cường chương trình kích cầu vẫn còn phải kéo lê đến các năm tới đây. Hệ quả trực tiếp cho các vấn đề này chính là nợ công của Mỹ tiếp tục phình to. Tổng nợ công Mỹ nay gần chạm mức 20.000 tỷ USD, tức mỗi người dân thường Mỹ mới sinh ra đã có món nợ 62.000 USD hay tương đương với một người dân đóng thuế Mỹ phải chịu nợ 162.000 USD.
Ngân hàng trung ương Mỹ hay FED rút chân, Mỹ của Trump buộc phải phụ thuộc vào chủ nợ ở nước ngoài. Hai chủ nợ đó không ai khác là Nhật và Trung quốc. Trump hậm hực với chính hai chủ nợ ấy. Chính vì thái độ ấy, hàng tháng Trung quốc đang bán dần trái phiếu và cổ phiếu nay dễ đã được 6 tháng liền, người ta cho rằng Trung quốc đang thanh lý cuốn chiếu rất nhanh trong 6 tháng qua. Ảnh hưởng hiện nay chưa thấy rõ vì chủ nợ đang dò la tình hình. Nếu như Trung quốc bán nợ Mỹ đã vay, họ còn ngại lỡ như giá trị đồng CNY của họ sụp một cách bất lợi vì bấy giờ phải bán USD mua CNY. Nhưng nếu quá, TQ và Nhật sẽ sử dụng con bài chiến lược, đó chính là nợ công Mỹ.
Người ngồi trên bàn cờ còn đang còn dợm chân nhau. TQ bán cổ phiếu Mỹ đến nay chưa thấy ảnh hưởng mấy đến thị trường tiền tệ, đến lãi suất, dù hiện nay lãi suất USD đang có nâng lên đôi chút. Cả mười năm nay, lãi suất cơ bản đồng USD cứ rùng rùng nhưng không biến động rõ ràng, nhưng phải nói rằng áp lực tăng là lớn chứ. Điều trông thấy rõ là Fed đã huỵch toẹt chuyện năm nay tăng thêm nữa, trước đây chuyện ấy là “thiên cơ bất khả lộ”. Lãi suất trước đây đồng USD không tăng cũng nhờ TQ, Nhật và cả Fed ra tay mua êm ái. Bây giờ Trump phá vung lên, chắc chắn lãi suất đồng USD sẽ chịu ảnh hưởng. Một khi TQ và Nhật tức khí bán mạnh nợ vay, lãi suất USD sẽ bất ngờ tăng mạnh, và đó chính là đòn đánh trên sức mua của dân chúng Mỹ và chi phí phụ trội các nhà máy Mỹ phải chịu. Ngân sách bấy giờ làm gì được, phải đành bó tay. Bàn cờ chưa ngã ngũ và còn nhiều bất ngờ. Càng bất ngờ, giá hàng hoá càng rủi ro.
Những đợt giảm giá hàng hoá nông sản hiện nay như cà phê hầu như không phản ánh cung cầu mà chính là mối lo sợ cho những đợt tăng lãi suất đồng USD sắp tới như Fed đã từng thông báo.
NGUYỄN QUANG BÌNH
Hits: 82