Lần đầu tiên trong lịch sử kinh doanh hàng hóa phái sinh, hợp đồng giá dầu thô Mỹ (WTI) sụp xuống sâu dưới 0. Phiên ngày 20-4, giá WTI giao dịch tháng 5-2020 có lúc -40,32 đô la Mỹ/thùng để đóng cửa -37,63 đô la/thùng hay -306%. Chuyện không thể tin, nhưng có thật!
Giải thích hiện tượng này, mỗi người nói theo một cách. Ai đó nói ở mức ấy, đi mua dầu thô còn được nhận thêm tiền, còn như Phó chủ tịch Hội đồng An ninh Nga Medvedev thì nghĩ rằng có bàn tay nào đó điều khiển nên giá WTI mới sụp sâu đến thế.
Nhưng điều dễ giải thích nhất là do dịch Covid-19 tạo cú sốc mạnh lên ngành xăng dầu. Thật vậy, chỉ trong thời gian 3 tháng khi nhiều nước thực hiện chế độ phong tỏa và cách ly, nhu cầu tiêu thụ xăng dầu thế giới giảm đến 30%.
Những bất đồng trong nội bộ các nước xuất khẩu dầu thô lớn nhất thế giới được giải quyết bằng cách tung ra những chiêu thức bất ngờ như bung tồn kho, hạ giá…để còn có chỗ chưa cho lượng dầu khai thác mới… Tồn kho dầu thô trước đây thường được chứa trên đất liền. Về sau, để hạn chế rủi ro về an ninh cháy nổ, nhất là hàng luôn luôn sẵn sàng cho ai cần, nên dầu thô còn được chứa một lượng lớn nữa trên các tàu chở dầu, ai gọi là có hàng ngay. Sản lượng dầu thô ngày ra càng nhiều, chứa đầy kho trên đất liền đã đành, tàu neo sẵn ngoài khơi chực bán chẳng ai kêu trong khi sản xuất công nghiệp toàn cầu đều ngưng trệ, nhất là công xưởng số 1 thế giới là Trung Quốc tê liệt.
Giá dầu thô giao dịch về vùng âm và âm sâu, nhưng thực chất không ai mua được giá ấy, cũng cần hồ nghi có bàn tay “lông lá” nào đó phá giá. Nhưng nếu nhìn theo cách hoạt động của thị trường phái sinh, thì nên hiểu hoàn toàn mang tính kỹ thuật.
Mỗi kỳ hạn (tháng) giao dịch trên sàn hàng hóa thương phẩm thường được quy định bằng một ngày thông báo giao hàng đầu tiên (first notice day), được đặt một vài tuần trước tháng ấy. Thí dụ như hợp đồng WTI có ngày thông báo giao hàng là ngày 20-4-2020 chẳng hạn. Đến ngày ấy, nếu hợp đồng nào ở vị thế mua (long position) đều bị buộc phải thanh lý tức phải bán, dù nhà kinh doanh có thua lỗ đến mấy cũng phải tất toán. Nếu như trên sàn còn giữ lượng hợp đồng mua nhiều, sẽ xuất hiện áp lực bán mạnh, hệ quả gây ra là giá giảm sâu và nhiều hợp đồng bị buộc bán “chặn lỗ” (stoploss).
Do hoạt động giao dịch hợp đồng WTI chỉ mang tính kỹ thuật, tức hai bên mua và bán chỉ thanh lý với nhau bằng chứng từ có giá hay giới kinh doanh thương phẩm thường gọi là “hàng giấy” hay “kinh doanh sàn ảo”, tức hoàn toàn không có hàng thực (physical).
Chính vì thế, đố ai mua được một thùng dầu có giá âm dù là -1 đô la?
Còn hợp đồng WTI tháng 6-2020 nay là tháng giao dịch chính. Giá niêm yết niêm yết chiều 21-4-2020 (giờ VN) , giá WTI tháng 6-2020 vẫn là trên 20 đô la/thùng và 7-2020 là trên 26 đô la/thùng…
Thế thì tạo sao giá xuống mức âm sâu đến vậy? Hầu hết các sàn phái sinh hiện nay đều giao dịch tự động, đơn chào mua và bán đều được cài đặt trước. Một khi giá rớt quá mạnh, tự động giá nhảy theo khối lượng hợp đồng trong khi giá lại rớt tự do.
Trường hợp giá dầu thô Mỹ phiên hôm qua có một số hoàn cảnh rất riêng. Dịch Covid-19 đã làm rất nhiều nhà kinh doanh dầu thô hàng thực và hàng giấy phá sản. Nhiều ngân hàng thận trọng thậm chí ngưng cho vay vì sợ giá dầu sẽ đốt cháy luôn tiền cho vay cũ lẫn cho vay mới. Và cái lo sợ đã xảy ra đối với hợp đồng WTI ấy phiên ngày 20-4.
Như vậy, phiên giao dịch WTI có giá âm chỉ là một đợt thanh lý một lượng rất lớn các hợp đồng hàng giấy ở vị thế mua chưa ra kịp trước ngày phải tất toán. Trong khi đó, người mua không có tiền nộp để chuyển bảo lưu vị thế ấy sang tháng sau.
Kinh doanh hàng giấy có những rủi ro lớn, như chỉ một phiên hôm qua có thể thua lỗ đến trên 300%. Không chỉ trong mặt hàng dầu thô, mà nhiều sàn khác cũng áp dụng chung một cách thức mua bán.
Nhiều hãng kinh doanh xăng dầu có cả bộ sậu nghiên cứu và thông thạo “hành vi” của sàn còn phải chịu thua lỗ. Vì vậy, nên lấy đó làm bài học lớn cho những người thích tham gia thị trường “hàng giấy” nhưng ít muốn tìm hiểu cách vận hành của các sàn phái sinh và các rủi ro của chúng.
NGUYỄN QUANG BÌNH
0949393283
Lưu ý bạn không được quyền trích đăng bài vở trên trang này vì đã có bản quyền. Muốn trích đăng, chép lại, mong bạn lịch sự xin phép tác giả. Một khi trích đăng, sao chép, nhất thiết phải ghi nguồn và tên tác giả. Bài này không có dụng ý sử dụng để kinh doanh dù bất kỳ dưới hình thức nào.
Mọi thắc mắc xin gọi cho điện thoại theo số 0949393283. Xin lỗi không sử dụng tin nhắn và hội thoại trên các mạng xã hội như Zalo, FB, Viber…
Hits: 55
