Bài phát biểu của NGUYỄN QUANG BÌNH tại Hội nghị Tổng kết niên vụ cà phê 24/25 và bàn Phương hướng niên vụ 25/26.
Xin được kính chào toàn thể thành viên và không thành viên của Vicofa hiện diện tại Hội nghị Tổng kết niên vụ cà phê 2024/25 và định phương hướng cho niên vụ 2025/26, niên vụ mới đã đi gần được một tháng.
Tôi được nghe báo cáo tổng kết niên vụ cũ và đưa ra phương hướng cho năm kinh doanh mới, xin được tán thành với lòng nể phục.
Phải công nhận rằng niên vụ 2024/25 là một năm thành công rực rỡ của ngành cà phê Việt Nam: sản lượng tăng, xuất khẩu tăng và giá cũng tăng. Lúc đầu còn lấn cấn với con số sản lượng, nhưng nay đã thấy rõ, là năm được mùa được giá.
Nói thì nói vậy, nhưng đầu niên vụ mới, ôn lại chuyện cũ, chắc chắn nhiều anh em ngồi đây đều vui vì xuất khẩu tăng với giá cao vút, nhưng không khỏi rùng mình, nhớ lại những lúc nhìn màn hình mà mặt mày không khỏi nhợt nhạt vì thị trường quá rủi ro. Chỉ trong mấy tháng, giá kỳ hạn robusta lên đỉnh trên 5.800$ nhưng nhanh chóng xuống còn 3150$ (14/7) rồi nay lại vươn lên trên 4800$ để khuya hôm qua còn 4550$. Giá kỳ hạn arabica cũng tăng rất mạnh nhưng dao động cực kỳ hung hãn. Có ngày (17/9) chệnh lệch giữa đỉnh và đáy trong ngày đến 35 cts/lb (hay 772$/tấn). Ngay trong niên vụ mới này, dao động đến 28 cts/lb (15/10) hay 615$/tấn. Giá arabica hôm qua tựa hồ như đã vượt đỉnh cũ và chạm 437.95 cts/lb khi mới tháng 7 (07/7) giá arabica đã về 272 cts/lb, dao động rất cực đoan vì chỉ trong vòng chưa tới 3 tháng rưỡi giá chênh lệch giữa đỉnh và đáy sàn này là 166 cts/lb hay 3660$/tấn.
Nhiều bản tin bảo do thời tiết cực đoan, nhưng các yếu tố bên ngoài cung-cầu còn cực đoan hơn mà nếu như ta không để ý, thì có thể gặp những sai lầm “chết người” trong kinh doanh món hàng rủi ro bậc nhất này.
Phiên hôm qua giá arabica nhảy dựng lên 437.95 cts/lb trong khi Brazil mưa về đúng thời vụ, cà phê vụ 25/26 của nước này rất sẵn với sản lượng arabica quanh 40 triệu bao, năm tới cà phê Brazil còn nhiều hơn nữa nhưng giá tăng vẫn cứ tăng.
Bộ Nông nghiêp Mỹ ước sản lượng cà phê thế giời niên vụ này ước 178,5 triệu bao trong khi tiêu thụ ước 169,5 triệu bao, có dự báo khác nói 174 so với 171. Con số nào không quan trọng nhưng điểm cốt yếu là nhiều đơn vị dự báo đều cho rằng cung có phần vượt cầu. Tuy vậy chưa chắc giá sẽ giảm mạnh như suy nghĩ xưa nay, nhưng dao động cực đoan trong từng phiên giao dịch, từng giai đoạn giao dịch chắc vẫn chưa thể dứt.
Ta nói thế giới thừa cà phê trong niên vụ cũ lẫn niên vụ mới, thừa nhưng chưa chắc giá đã và sẽ bị dìm. Vì nhiều lý do:
-Thị trường, và nhất là giới đầu cơ tài chính, đang ngóng một đồng đô la Mỹ mất giá khi ngân hàng trung ương Fed hạ lãi suất, và chuỗi hạ lãi suất được kỳ vọng nhiều lần hơn và có khi tỷ lệ hạ cho từng đợt cũng có thể nhiều hơn. Vay một đồng đô la rẻ với lãi suất thấp thì đó chính là cơ hội cho giá hàng hóa nói chung tăng. Vấn đề của thị trường cà phê còn có lợi điểm khác, đó là tồn kho. Tồn kho khả dụng và tồn kho cà phê đạt chuẩn trên sàn đều giảm rõ, tính từ dịch Covid-19 làm đứt gãy chuỗi cung ứng, đến chiến tranh và hạn hán trên các kênh đào vận chuyển đường thủy, rồi các chính sách mang tính “ngăn sông cấm chợ” như luật EUDR rồi nay tới thuế đối ứng Mỹ…đang làm hạt cà phê không theo dòng chảy tự nhiên như trước. Lạm phát cao tại tại nước sản xuất khiến nhà nước áp dụng lãi suất cao, lạm phát ở nước tiêu thụ khiến các ngân hàng đắn đo trong cấp tín dụng, tiêu thụ cà phê chậm lại…Bấy nhiêu cũng đủ để giúp giá cà phê đứng vững với nhiều rủi ro, do thi thoảng giới đầu cơ muốn tung tin “giật gân” để làm giá có lợi cho chính họ.
Có chuyên gia bảo do thuế nhập khẩu vào Mỹ lên cà phê Brazil 50% rồi mới đây căng thẳng giữa Mỹ với Colombia bị nghi ngờ biểu thuế đối ứng của hàng cà phê Colombia sẽ cao hơn cũng chặn đường arabica vào Mỹ…Thị trường Mỹ thiếu cà phê nên giá đã tăng 21% sau một năm tính đến hết tháng 8/2025. Có phải vì tình trạng này mà giá kỳ hạn tăng như vũ bão như ta đang thấy trên các sàn hiện nay? Ta không nên quá tin vào lập luận ấy. Nếu là dân kinh doanh cà phê, thì ai cũng hiểu vì sao giá phóng như điên như cuồng như thế. Đó là do các nhà kinh doanh và rang xay đã mua hàng và bán bảo vệ (hedging) nay thấy rủi ro do không thể nhập hàng vì thuế cao nên bèn phải vào sàn mua lại, thay vì bán 1 mua 1 thì nay bán 1 nhưng mua lại gấp nhiều lần để chống lỗ, hy vọng gỡ lại các hợp đồng đã mất mác nay có nguy cơ thua lỗ. Như vậy, nhu cầu ở đây là bù lỗ tài chính hơn là nhu cầu tiêu thụ hàng thực. Một khi thực hiện thao tác bù lỗ này xong, độ dao động sẽ dịu bớt đi. (Phải chăng điều này chớm bắt đầu vào phiên hôm qua?)
Sắp tới, có thể tồn kho là một yếu tố giúp giá cà phê chí ít là vững và giá khó xuống sâu. Tiêu thụ tại Châu Âu mỗi tuần tính theo truyền thống là chừng 1 triệu bao và cả vùng Bắc Mỹ 0,5 triệu bao. Con số tồn kho khả dụng hiện nay tại vùng tiêu thụ lớn này chỉ có thể sử dụng trong vòng 8 tuần. Trong điều kiện thị trường bình thường trước đây, bình quân cho độ an toàn tồn kho này là chừng từ 12 đến 14 tuần. Hiện nay, tình hình bất ổn do địa chính trị, do chiến tranh thương mại…8 tuần đối với tồn kho Châu Âu là quá ít ỏi và nhiều rủi ro, còn tồn kho khả dụng tại Mỹ thì thị trường mù tịt nhưng chắc chắn thiếu nhiều hơn Châu Âu.
Một khi có cơ hội vay được đồng đô la lãi suất rẻ, thiết nghĩ điều đầu tiên là thị trường này phải tính để đắp tồn kho lên, thay vì mua để sử dụng trong vòng 12-14 tuần, có thể thị trường này sẽ mua nhiều hơn để đảm bảo độ an toàn. Chính vì vậy, giá kỳ hạn sẽ còn cơ hội neo mức cao trừ khi chính quyền Mỹ tuyên bố rõ hạ thuế cho hàng cà phê Brazil và một số nước.
Giá arabica kỳ hạn cao chót vót, 300 cts/lb là thiên hạ cho là cao rồi, thì với mức giá hiện nay, người Brazil để lại robusta để tiêu thụ nội địa và tìm cách xuất khẩu arabica. Có chăng chỉ xuất khẩu robusta đặc sản. Để theo dõi vấn đề này, hàng ngày nên lưu ý đến giá chênh lệch giữa 2 sàn. Hôm qua có khi vượt 210 cts/lb tức 4.630$/tấn. Giá 1 tấn arabica có thể mua được 2 tấn robusta!
Đến đây, nhiều bạn chắc đã thấy đủ để tin giá cà phê kỳ hạn niên vụ mới ít ra là từ vững đến tốt. Nhưng cũng xin trình bày thêm rằng không nên chắc chắn như “đinh đóng cột” như thế. Lạm phát và khó khăn kinh tế tại các nước sản xuất khiến chính phủ khuyến khích xuất khẩu nhanh và nhiều, thậm chí có nước khuyến khích tăng diện tích, tăng sản lượng cà phê, chí ít tranh thủ giá cao giai đoạn này. Thuế của Mỹ khiến hàng xuất khẩu ít đi (nhất là arabica), tình trạng hàng dồn ứ cũng dễ tạo nên áp lực bán ra lớn hơn. Đây chính là quả bom nổ chậm mà không hẹn giờ trên “chiến trường” cà phê thế giới.
Riêng về robusta, người mua không tìm đủ arabica sẽ chuyển sang mua robusta để thay thế. Robusta chất lượng càng ổn định, càng ngon thì càng hấp dẫn nhà rang xay trước đây chỉ sử dụng arabica.
Tóm lại, niên vụ mới 2025/26, hạt cà phê Việt Nam có đầy cơ hội.
NGUYỄN QUANG BÌNH
Hits: 92
Be the first to comment